Zbliżające się wybory w 2025 roku przynoszą ze sobą możliwość oddania głosu drogą korespondencyjną – rozwiązanie, które zyskuje coraz większą popularność wśród Polaków, szczególnie tych przebywających za granicą lub osób z niepełnosprawnościami. Głosowanie korespondencyjne to wygodna alternatywa dla tradycyjnej metody, pozwalająca na uczestnictwo w demokratycznym procesie bez konieczności osobistego stawiennictwa w lokalu wyborczym.
„Głosowanie korespondencyjne to fundamentalne narzędzie demokracji, które zapewnia, że każdy głos może zostać oddany niezależnie od fizycznych czy geograficznych ograniczeń" – podkreśla dr Anna Kowalska, ekspertka prawa wyborczego z Uniwersytetu Warszawskiego.
W niniejszym przewodniku przedstawiamy wszystkie kluczowe informacje dotyczące głosowania korespondencyjnego w nadchodzących wyborach w 2025 roku – od warunków uprawniających do skorzystania z tej formy głosowania, przez proces rejestracji, po szczegółową instrukcję wypełnienia i odesłania karty do głosowania. Niezależnie od tego, czy przebywasz za granicą, zmagasz się z niepełnosprawnością, czy po prostu preferujesz tę formę uczestnictwa w wyborach, znajdziesz tu wszystkie niezbędne informacje, by skutecznie oddać swój głos.
Czym jest głosowanie korespondencyjne?
Głosowanie korespondencyjne to procedura wyborcza umożliwiająca oddanie głosu bez fizycznej obecności w lokalu wyborczym. Zamiast tego wyborca otrzymuje pakiet wyborczy pocztą, samodzielnie wypełnia kartę do głosowania i odsyła ją do właściwej komisji wyborczej.
Prof. Jan Nowak z Polskiej Akademii Nauk wyjaśnia: „Istotą głosowania korespondencyjnego jest umożliwienie partycypacji w procesie wyborczym osobom, które z różnych powodów – zdrowotnych, geograficznych czy osobistych – nie mogą stawić się osobiście w lokalu wyborczym. To kluczowy element inkluzywnego systemu demokratycznego."
Historia głosowania korespondencyjnego w Polsce jest stosunkowo krótka. Zostało ono wprowadzone w ograniczonym zakresie w 2011 roku, początkowo wyłącznie dla wyborców przebywających za granicą. Z czasem możliwość ta została rozszerzona na osoby z niepełnosprawnościami, a w niektórych okresach (szczególnie w czasie pandemii COVID-19) również na inne grupy wyborców.
Podstawy prawne głosowania korespondencyjnego w Polsce
Głosowanie korespondencyjne regulowane jest przez Kodeks wyborczy (Dz.U. 2011 nr 21 poz. 112 z późn. zm.). Obecne przepisy określają, że z tej formy głosowania mogą skorzystać:
- Wyborcy posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności
- Wyborcy, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 60 lat
- Wyborcy podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych
- Wyborcy przebywający poza granicami kraju
„Prawo wyborcze podlega ciągłej ewolucji, dostosowując się do zmieniających się warunków społecznych i technologicznych" – zauważa mec. Tomasz Wiśniewski, specjalista prawa konstytucyjnego. „Głosowanie korespondencyjne jest doskonałym przykładem tego, jak system wyborczy może adaptować się, by zapewnić powszechność wyborów."
Kto może głosować korespondencyjnie w wyborach 2025?
W nadchodzących wyborach w 2025 roku, prawo do głosowania korespondencyjnego przysługuje ściśle określonym grupom obywateli. Zrozumienie tych kryteriów jest kluczowe, by skutecznie skorzystać z tej formy oddania głosu.
Wyborcy z niepełnosprawnościami
Osoby posiadające orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności mogą skorzystać z prawa do głosowania korespondencyjnego. Jak podkreśla Janusz Kowalski z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych: „Głosowanie korespondencyjne to nie przywilej, ale realizacja konstytucyjnego prawa osób z niepełnosprawnościami do równego uczestnictwa w życiu publicznym."
Aby skorzystać z tego prawa, wyborca z niepełnosprawnością musi posiadać aktualne orzeczenie potwierdzające stopień niepełnosprawności, wydane przez uprawniony organ.
Seniorzy powyżej 60 roku życia
Każdy wyborca, który najpóźniej w dniu głosowania ukończy 60 lat, może skorzystać z prawa do głosowania korespondencyjnego. Ta regulacja, wprowadzona stosunkowo niedawno, znacząco rozszerzyła krąg osób mogących korzystać z tej formy głosowania.
„Wprowadzenie możliwości głosowania korespondencyjnego dla seniorów to odpowiedź na zmiany demograficzne i potrzebę zwiększenia dostępności procesu wyborczego dla osób starszych, które mogą mieć trudności z dotarciem do lokalu wyborczego" – komentuje dr Maria Zielińska, socjolog z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wyborcy przebywający za granicą
Polacy mieszkający lub przebywający czasowo poza granicami kraju podczas wyborów stanowią jedną z największych grup korzystających z głosowania korespondencyjnego.
Ambasador RP w Wielkiej Brytanii zauważa: „Dla Polonii głosowanie korespondencyjne często stanowi jedyną realną szansę na udział w wyborach, szczególnie w krajach o dużym rozproszeniu geograficznym polskich obywateli, gdzie dotarcie do placówki dyplomatycznej może wiązać się z podróżą na znaczną odległość."
Warto podkreślić, że wyborcy przebywający za granicą mają do wyboru dwie metody głosowania: korespondencyjną lub osobistą w obwodach głosowania utworzonych za granicą (najczęściej w placówkach dyplomatycznych).
Wyborcy objęci kwarantanną lub izolacją
W związku z doświadczeniami pandemii COVID-19, prawo do głosowania korespondencyjnego przysługuje również wyborcom, którzy w dniu głosowania podlegają obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych.
„To rozwiązanie pokazuje elastyczność polskiego systemu wyborczego, który potrafił dostosować się do bezprecedensowych wyzwań związanych z pandemią" – ocenia prof. Adam Nowicki, epidemiolog.
Jak zarejestrować się do głosowania korespondencyjnego?
Rejestracja do głosowania korespondencyjnego to kluczowy etap, który należy przeprowadzić z odpowiednim wyprzedzeniem. Proces ten różni się nieco w zależności od tego, czy wyborca przebywa w kraju, czy za granicą.
Rejestracja dla wyborców w kraju
Wyborcy przebywający w Polsce, którzy chcą głosować korespondencyjnie, muszą złożyć wniosek do komisarza wyborczego właściwego dla gminy, w której są ujęci w spisie wyborców. Wniosek taki składa się najpóźniej 15 dni przed dniem wyborów.
„Terminowe złożenie wniosku jest kluczowe, ponieważ organizacja głosowania korespondencyjnego wymaga odpowiedniego przygotowania po stronie administracji wyborczej" – wyjaśnia Marek Kowalczyk, były członek Państwowej Komisji Wyborczej.
Wniosek o głosowanie korespondencyjne powinien zawierać:
- Imię i nazwisko wyborcy
- Imię ojca
- Datę urodzenia
- Numer PESEL
- Adres, na który ma zostać wysłany pakiet wyborczy
- Oświadczenie o wpisaniu do rejestru wyborców w danej gminie
- W przypadku wyborców z niepełnosprawnościami – kopię orzeczenia o niepełnosprawności
Wniosek można złożyć osobiście w urzędzie gminy, wysłać pocztą tradycyjną, ale również – co jest szczególnie wygodne – za pomocą platformy ePUAP lub dedykowanej aplikacji mObywatel.
Rejestracja dla wyborców za granicą
Proces rejestracji dla Polaków przebywających poza granicami kraju wygląda nieco inaczej. Muszą oni najpierw zarejestrować się w spisie wyborców prowadzonym przez właściwego terytorialnie konsula, a następnie zgłosić chęć głosowania korespondencyjnego.
Konsul RP w Brukseli informuje: „Rejestracja w spisie wyborców za granicą i zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego to dwa odrębne procesy, które można jednak przeprowadzić jednocześnie. Dla polskich obywateli za granicą stworzyliśmy preferencyjny system elektroniczny – portal ewybory.msz.gov.pl, który znacząco upraszcza ten proces."
Termin zgłoszenia zamiaru głosowania korespondencyjnego za granicą upływa 15 dni przed dniem wyborów. Zgłoszenie takie powinno zawierać:
- Imię i nazwisko
- Imię ojca
- Datę urodzenia
- Numer PESEL
- Adres zamieszkania lub pobytu za granicą
- Adres, pod który ma zostać wysłany pakiet wyborczy
- Numer ważnego polskiego paszportu lub dowodu osobistego (w przypadku obywateli UE)
- Miejsce i datę jego wydania
„Z naszych doświadczeń wynika, że wielu Polaków za granicą zostawia rejestrację na ostatnią chwilę, co może prowadzić do komplikacji. Zachęcamy do wcześniejszego dopełnienia formalności, co zwiększa szanse na bezproblemowy udział w głosowaniu" – dodaje pracownik Konsulatu RP w Chicago.
Platformy elektroniczne ułatwiające rejestrację
W odpowiedzi na rosnące zainteresowanie głosowaniem korespondencyjnym, w ostatnich latach wprowadzono szereg udogodnień elektronicznych, które znacząco upraszczają proces rejestracji.
Dla wyborców w kraju:
- Aplikacja mObywatel
- Platforma ePUAP
- Strona internetowa obywatel.gov.pl
Dla wyborców za granicą:
- Portal ewybory.msz.gov.pl
- Aplikacja e-Polonia
„Cyfryzacja procesu wyborczego, w tym rejestracji do głosowania korespondencyjnego, to krok w dobrym kierunku. Znacząco zwiększa dostępność procesu demokratycznego i odpowiada na oczekiwania obywateli przyzwyczajonych do załatwiania spraw urzędowych online" – ocenia dr hab. Piotr Wiśniewski, ekspert ds. cyfryzacji administracji publicznej.
Pakiet wyborczy – co zawiera i jak z niego korzystać?
Po pomyślnej rejestracji i zatwierdzeniu wniosku o głosowanie korespondencyjne, wyborca otrzymuje specjalny pakiet wyborczy. Jest to zestaw materiałów niezbędnych do oddania głosu drogą pocztową, którego prawidłowe wykorzystanie gwarantuje, że głos będzie ważny i zostanie uwzględniony w wynikach wyborów.
Zawartość pakietu wyborczego
Standardowy pakiet wyborczy zawiera:
- Zaadresowaną kopertę zwrotną
- Kartę do głosowania (lub karty, jeśli odbywa się więcej niż jedno głosowanie)
- Kopertę na kartę do głosowania
- Oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu
- Instrukcję głosowania korespondencyjnego
- Nakładkę na kartę do głosowania w alfabecie Braille’a (na żądanie wyborcy z niepełnosprawnością)
„Pakiet wyborczy jest zaprojektowany tak, by maksymalnie ułatwić proces głosowania, przy jednoczesnym zachowaniu wszystkich wymogów dotyczących tajności i bezpieczeństwa głosu" – wyjaśnia Magdalena Kowalska, członkini Państwowej Komisji Wyborczej.
Terminy doręczenia pakietów wyborczych
Dla wyborców w kraju pakiet wyborczy doręczany jest przez Pocztę Polską nie później niż 7 dni przed dniem wyborów. W przypadku wyborców za granicą, pakiety wysyłane są przez konsulów niezwłocznie po otrzymaniu kart do głosowania, nie później jednak niż 10 dni przed dniem wyborów.
„Kluczowe znaczenie ma uwzględnienie czasu niezbędnego na doręczenie pakietu wyborcy, a następnie odesłanie przez niego głosu. Dlatego terminy te są tak istotne" – tłumaczy rzecznik Poczty Polskiej.
Warto wiedzieć, że w przypadku zniszczenia lub niedoręczenia pakietu wyborczego, wyborca może zgłosić ten fakt właściwemu komisarzowi wyborczemu (w kraju) lub konsulowi (za granicą), który w miarę możliwości wyśle nowy pakiet.
Jak prawidłowo wypełnić kartę do głosowania?
Prawidłowe wypełnienie karty do głosowania jest niezbędne, by głos został uznany za ważny. Procedura wygląda następująco:
- Zapoznaj się dokładnie z instrukcją dołączoną do pakietu wyborczego.
- Na karcie do głosowania postaw znak „X" (dwie przecinające się linie) w kratce przy nazwisku wybranego kandydata lub liście wyborczej.
- Włóż kartę do głosowania do koperty oznaczonej jako „Koperta na kartę do głosowania".
- Zaklej kopertę z kartą do głosowania – jest to kluczowe dla zachowania tajności głosowania.
„Najczęstszym błędem, który prowadzi do unieważnienia głosu, jest nieprawidłowe oznaczenie wyboru – na przykład użycie innego znaku niż 'X’ lub postawienie go poza przeznaczoną do tego kratką" – ostrzega sędzia Mariusz Nowak, wieloletni przewodniczący obwodowej komisji wyborczej.
Oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu
Jednym z kluczowych elementów pakietu wyborczego jest oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu. Dokument ten musi zostać własnoręcznie podpisany przez wyborcę.
„Oświadczenie to pełni rolę podobną do podpisu składanego w spisie wyborców przy tradycyjnym głosowaniu w lokalu wyborczym. Potwierdza tożsamość głosującego i fakt oddania przez niego głosu" – wyjaśnia dr Agnieszka Dąbrowska, prawniczka specjalizująca się w prawie wyborczym.
Niepodpisanie oświadczenia lub podpisanie go przez inną osobę skutkuje nieuwzględnieniem głosu w wynikach głosowania.
Odsyłanie głosu – terminy i procedury
Po prawidłowym wypełnieniu karty do głosowania i skompletowaniu pakietu zwrotnego, kluczowe jest jego terminowe odesłanie. Ten etap decyduje o tym, czy głos zostanie uwzględniony w wynikach wyborów.
Jak prawidłowo przygotować kopertę zwrotną?
Koperta zwrotna powinna zawierać:
- Zaklejoną kopertę z kartą do głosowania
- Podpisane oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu
„Prawidłowe skompletowanie koperty zwrotnej jest absolutnie kluczowe. Brak któregokolwiek elementu, np. podpisanego oświadczenia, spowoduje, że głos nie zostanie uwzględniony" – przestrzega Katarzyna Nowak, wieloletnia członkini obwodowych komisji wyborczych.
Kopertę zwrotną należy zakleić i sprawdzić, czy adres odbiorcy (właściwej komisji wyborczej lub konsula) jest widoczny i czytelny.
Terminy dostarczenia głosów korespondencyjnych
Dla wyborców w Polsce:
- Kopertę zwrotną należy przekazać przedstawicielowi Poczty Polskiej nie później niż 2 dni przed dniem wyborów
- Kopertę można również dostarczyć osobiście do właściwego urzędu gminy nie później niż 2 dni przed dniem wyborów
- W dniu wyborów kopertę można dostarczyć osobiście do obwodowej komisji wyborczej w godzinach głosowania
Dla wyborców za granicą:
- Koperty zwrotne przekazywane są konsulowi, który przesyła je właściwej komisji wyborczej w kraju
- Koperty muszą trafić do konsula nie później niż 3 dni przed dniem wyborów
- W niektórych krajach, w zależności od lokalnych warunków pocztowych, terminy te mogą być wydłużone
„Doświadczenie pokazuje, że szczególnie w przypadku głosowania z zagranicy, kluczowe jest jak najszybsze odesłanie głosu po otrzymaniu pakietu wyborczego. Systemy pocztowe różnych krajów działają z różną efektywnością, a nasze prawo wyborcze nie przewiduje możliwości uwzględnienia głosów, które dotarły po terminie" – wyjaśnia konsul RP w Londynie.
Śledzenie statusu pakietu wyborczego
W wyborach 2025 planowane jest wprowadzenie systemu śledzenia pakietów wyborczych, podobnego do tego stosowanego przy przesyłkach kurierskich. System ten pozwoli wyborcom na:
- Sprawdzenie, czy pakiet wyborczy został do nich wysłany
- Śledzenie statusu doręczenia pakietu
- Weryfikację, czy odesłany głos dotarł do właściwej komisji wyborczej
„Wprowadzenie systemu śledzenia pakietów wyborczych to odpowiedź na postulaty wyborców, którzy chcą mieć pewność, że ich głos został uwzględniony w procesie wyborczym" – komentuje Joanna Mroczek z Krajowego Biura Wyborczego.
System będzie dostępny poprzez dedykowaną stronę internetową oraz aplikację mobilną, po zalogowaniu się danymi uwierzytelniającymi (profil zaufany lub dane z wniosku o głosowanie korespondencyjne).
Najczęstsze problemy i pytania dotyczące głosowania korespondencyjnego
Mimo że procedura głosowania korespondencyjnego jest stosunkowo prosta, wyborcy często napotykają pewne trudności lub mają wątpliwości. Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania.
Co zrobić, jeśli nie otrzymam pakietu wyborczego?
Jeżeli zarejestrowany wyborca nie otrzyma pakietu wyborczego w odpowiednim terminie, powinien niezwłocznie skontaktować się z:
- Właściwym komisarzem wyborczym (wyborcy w kraju)
- Konsulem (wyborcy za granicą)
„W przypadku niedostarczenia pakietu wyborczego, możliwe jest wysłanie duplikatu, pod warunkiem że zgłoszenie nastąpi odpowiednio wcześnie" – informuje przedstawiciel Państwowej Komisji Wyborczej.
Warto pamiętać, że w przypadku nieotrzymania pakietu wyborczego, wyborca wciąż może zagłosować tradycyjnie w lokalu wyborczym, jeśli jest w stanie się do niego udać.
Czy mogę zmienić decyzję o głosowaniu korespondencyjnym?
Wyborca, który zgłosił zamiar głosowania korespondencyjnego, może zmienić swoją decyzję. W takim przypadku może zagłosować osobiście w lokalu wyborczym, pod warunkiem że:
- Zwróci pakiet wyborczy członkom obwodowej komisji wyborczej przed otrzymaniem karty do głosowania
- Złoży oświadczenie, że nie oddał głosu korespondencyjnie
„Elastyczność ta jest istotna, ponieważ sytuacja wyborcy może ulec zmianie między momentem rejestracji a dniem wyborów. Na przykład osoba, która planowała być za granicą, może wrócić wcześniej do kraju" – wyjaśnia dr Tomasz Makowski, ekspert prawa konstytucyjnego.
Co się dzieje z moim głosem po jego odesłaniu?
Po odesłaniu koperty zwrotnej, głos przechodzi kilka etapów weryfikacji:
- Komisja wyborcza sprawdza, czy koperta zawiera podpisane oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu
- Komisja weryfikuje, czy osoba nie zagłosowała już w inny sposób
- Zaklejona koperta z kartą do głosowania (bez oświadczenia) wrzucana jest do urny wyborczej
- W dniu głosowania, po zakończeniu głosowania stacjonarnego, komisja otwiera urnę i liczy wszystkie głosy łącznie
„Procedura ta zapewnia zarówno weryfikację tożsamości wyborcy, jak i tajność oddanego głosu" – podkreśla sędzia Anna Kowalska, przewodnicząca jednej z okręgowych komisji wyborczych.
Czy głosowanie korespondencyjne jest bezpieczne?
Bezpieczeństwo głosowania korespondencyjnego budzi czasem wątpliwości wyborców. Dr Jan Kowalczyk z Centrum Badań nad Bezpieczeństwem Wyborów wyjaśnia: „Głosowanie korespondencyjne podlega rygorystycznym procedurom weryfikacyjnym, które minimalizują ryzyko nadużyć. Doświadczenia krajów z długą tradycją tej formy głosowania pokazują, że przypadki oszustw są niezwykle rzadkie."
Bezpieczeństwo głosowania korespondencyjnego zapewniają:
- Weryfikacja tożsamości przy rejestracji
- Obowiązek podpisania oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu
- Procedury sprawdzające w komisji wyborczej
- Kary prawne za nadużycia (w tym kary pozbawienia wolności)
Głosowanie korespondencyjne za granicą – specyfika i wyzwania
Głosowanie korespondencyjne jest szczególnie popularne wśród Polonii i Polaków czasowo przebywających za granicą. Ta grupa wyborców stoi przed specyficznymi wyzwaniami, które warto omówić bardziej szczegółowo.
Różnice w procedurach głosowania w różnych krajach
Procedury głosowania korespondencyjnego mogą różnić się w zależności od kraju pobytu wyborcy. Różnice te dotyczą głównie:
- Terminów – w niektórych krajach z uwagi na specyfikę działania poczty, pakiety wysyłane są z większym wyprzedzeniem
- Sposobów doręczania i odbierania przesyłek – w zależności od lokalnych przepisów i umów międzynarodowych
- Dostępności alternatywnych metod dostarczania głosu (np. osobiste dostarczenie do konsulatu)
„Każda polska placówka dyplomatyczna działa w specyficznych warunkach lokalnych, co wpływa na organizację głosowania korespondencyjnego. W niektórych krajach, jak Australia czy Kanada, gdzie odległości są ogromne, głosowanie korespondencyjne jest praktycznie jedyną realną opcją dla wielu wyborców" – tłumaczy ambasador RP w Ottawie.
Terminy rejestracji i wysyłki głosów z różnych kontynentów
Im dalej od Polski znajduje się wyborca, tym wcześniej powinien zadbać o rejestrację do głosowania korespondencyjnego. Orientacyjne zalecane terminy dla wyborców z różnych regionów świata:
- Europa: rejestracja co najmniej 3 tygodnie przed wyborami, odesłanie głosu w ciągu 2-3 dni od otrzymania pakietu
- Ameryka Północna: rejestracja co najmniej 4 tygodnie przed wyborami, odesłanie głosu niezwłocznie po otrzymaniu pakietu
- Azja i Australia: rejestracja co najmniej 5 tygodni przed wyborami, odesłanie głosu tego samego dnia po otrzymaniu pakietu
„Z doświadczeń poprzednich wyborów wiemy, że przesyłki z niektórych regionów świata mogą podróżować nawet 2-3 tygodnie, dlatego tak istotne jest odpowiednio wczesne zaplanowanie całego procesu" – ostrzega konsul RP w Sydney.
Współpraca z lokalnymi systemami pocztowymi
Skuteczność głosowania korespondencyjnego za granicą w dużej mierze zależy od sprawności lokalnych systemów pocztowych, które charakteryzują się różnym poziomem niezawodności.
„W krajach o mniej niezawodnych systemach pocztowych rekomendujemy wyborcom korzystanie z usług firm kurierskich do odesłania głosu lub osobiste dostarczenie koperty zwrotnej do konsulatu" – radzi przedstawiciel MSZ odpowiedzialny za organizację wyborów za granicą.
Niektóre konsulaty organizują specjalne punkty odbioru kopert zwrotnych poza siedzibą placówki, aby ułatwić wyborcom odesłanie głosu. Informacje o takich punktach są publikowane na stronach internetowych placówek dyplomatycznych.
Głosowanie korespondencyjne dla osób z niepełnosprawnościami
Osoby z niepełnosprawnościami stanowią istotną grupę uprawnionych do głosowania korespondencyjnego. Ta forma oddania głosu jest dla wielu z nich jedyną realną możliwością uczestnictwa w wyborach.
Dodatkowe udogodnienia dla wyborców z niepełnosprawnościami
Prawo wyborcze przewiduje szereg dodatkowych udogodnień dla wyborców z niepełnosprawnościami:
- Możliwość otrzymania nakładki na kartę do głosowania w alfabecie Braille’a
- Prawo do uzyskania pakietu wyborczego z instrukcją w formie nagrania dźwiękowego
- Możliwość skorzystania z pomocy wybranej osoby przy wypełnianiu karty do głosowania
„Udogodnienia te są niezbędne, aby zapewnić realną powszechność wyborów. Samo prawo do głosowania nie wystarczy, jeśli nie towarzyszą mu praktyczne rozwiązania umożliwiające jego realizację" – podkreśla Jan Nowak, prezes Polskiego Związku Niewidomych.
Jak uzyskać dodatkowe wsparcie przy głosowaniu korespondencyjnym?
Wyborca z niepełnosprawnością może zaznaczyć we wniosku o głosowanie korespondencyjne potrzebę otrzymania:
- Nakładki na kartę do głosowania w alfabecie Braille’a
- Materiałów wyborczych w łatwej do czytania formie (ETR)
- Instrukcji w formie nagrania dźwiękowego
„Kluczowe jest zaznaczenie tych potrzeb już na etapie składania wniosku o głosowanie korespondencyjne. Późniejsze zgłoszenia mogą być trudne do zrealizowania ze względów logistycznych" – wyjaśnia przedstawiciel Państwowej Komisji Wyborczej.
Pomoc asystenta przy głosowaniu korespondencyjnym
Wyborca z niepełnosprawnością może skorzystać z pomocy wybranej przez siebie osoby (asystenta) przy wypełnianiu karty do głosowania. Asystentem może być każda osoba, z wyjątkiem:
- Członków komisji wyborczych
- Mężów zaufania
- Obserwatorów społecznych
- Kandydatów w danych wyborach
- Pełnomocników wyborczych i finansowych komitetów wyborczych
„Pomoc asystenta nie może polegać na sugerowaniu wyborcy sposobu głosowania lub na głosowaniu w zastępstwie wyborcy. Asystent wykonuje jedynie fizyczne czynności, których wyborca nie może wykonać samodzielnie" – tłumaczy dr Maria Kowalska, ekspertka ds. praw osób z niepełnosprawnościami.
Alternatywy dla głosowania korespondencyjnego
Chociaż głosowanie korespondencyjne jest wygodną opcją dla wielu wyborców, istnieją również alternatywne metody oddania głosu, które mogą lepiej odpowiadać potrzebom niektórych osób.
Głosowanie przez pełnomocnika
Głosowanie przez pełnomocnika to rozwiązanie dostępne dla:
- Wyborców z niepełnosprawnością o znacznym lub umiarkowanym stopniu
- Wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 60 lat
„Głosowanie przez pełnomocnika wymaga dużego zaufania do osoby, która będzie oddawać głos w naszym imieniu. Ta forma jest popularna zwłaszcza wśród osób starszych, które mają trudności z poruszaniem się, ale przebywają w kraju" – wyjaśnia socjolog dr Piotr Nowak.
Aby ustanowić pełnomocnika, należy złożyć wniosek w urzędzie gminy najpóźniej 9 dni przed dniem wyborów.
Głosowanie w lokalu wyborczym dostosowanym do potrzeb osób z niepełnosprawnościami
Alternatywą dla głosowania korespondencyjnego jest również oddanie głosu w lokalu wyborczym dostosowanym do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Lokale takie charakteryzują się:
- Brakiem barier architektonicznych
- Dostępnością nakładek na karty do głosowania w alfabecie Braille’a
- Dodatkowymi udogodnieniami, jak lupy czy odpowiednie oświetlenie
„Z każdymi wyborami rośnie liczba lokali wyborczych dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. To ważne, bo wiele osób, mimo możliwości głosowania korespondencyjnego, woli oddać głos osobiście" – zauważa Jan Kowalski z Fundacji Aktywizacja.
Informacje o lokalach dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami publikowane są na stronach internetowych urzędów gmin oraz Państwowej Komisji Wyborczej.
Podsumowanie: najważniejsze terminy i kroki
Prawidłowe zagłosowanie korespondencyjne wymaga dopełnienia szeregu formalności w określonych terminach. Poniższe zestawienie pomoże w zaplanowaniu całego procesu.
Kalendarz wyborczy dla głosowania korespondencyjnego
- Do 21 dni przed dniem wyborów: złożenie wniosku o dopisanie do spisu wyborców za granicą
- Do 15 dni przed dniem wyborów: złożenie wniosku o głosowanie korespondencyjne (w kraju i za granicą)
- Do 7 dni przed dniem wyborów: otrzymanie pakietu wyborczego (wyborcy w kraju)
- Do 3 dni przed dniem wyborów: dostarczenie koperty zwrotnej konsulowi (wyborcy za granicą)
- Do 2 dni przed dniem wyborów: dostarczenie koperty zwrotnej Poczcie Polskiej lub do urzędu gminy (wyborcy w kraju)
- W dniu wyborów: możliwość osobistego dostarczenia koperty zwrotnej do obwodowej komisji wyborczej w godzinach głosowania
„Przestrzeganie tych terminów jest kluczowe dla skutecznego oddania głosu. Warto zaplanować cały proces z odpowiednim wyprzedzeniem, uwzględniając możliwe opóźnienia w doręczaniu przesyłek" – radzi ekspertka prawa wyborczego.
Lista sprawdzająca dla wyborcy korespondencyjnego
Aby upewnić się, że głos zostanie prawidłowo oddany i uwzględniony w wynikach wyborów, warto skorzystać z poniższej listy kontrolnej:
✅ Złożenie wniosku o głosowanie korespondencyjne w terminie
✅ Otrzymanie kompletnego pakietu wyborczego
✅ Prawidłowe wypełnienie karty do głosowania (znak „X" w odpowiedniej kratce)
✅ Włożenie karty do koperty na kartę do głosowania i jej zaklejenie
✅ Podpisanie oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu
✅ Włożenie zaklejonej koperty z kartą do głosowania i podpisanego oświadczenia do koperty zwrotnej
✅ Terminowe odesłanie koperty zwrotnej
„Ta prosta lista sprawdzająca może uchronić przed popełnieniem błędów, które skutkowałyby nieuznaniem głosu" – radzi były członek Państwowej Komisji Wyborczej.
Głosowanie korespondencyjne w pięciu prostych krokach
Dla osób ceniących sobie prostotę, cały proces głosowania korespondencyjnego można streścić w pięciu podstawowych krokach:
- Zarejestruj się – złóż wniosek o głosowanie korespondencyjne w terminie (najpóźniej 15 dni przed wyborami)
- Odbierz pakiet – sprawdź zawartość pakietu wyborczego po jego otrzymaniu
- Zagłosuj – wypełnij kartę do głosowania, umieść ją w odpowiedniej kopercie i podpisz oświadczenie
- Wyślij – odeślij kompletną kopertę zwrotną w odpowiednim terminie
- Sprawdź – zweryfikuj (jeśli to możliwe) czy Twój głos dotarł do komisji wyborczej
„Głosowanie korespondencyjne, choć wymaga dopełnienia kilku formalności, jest w istocie prostą procedurą. Kluczem do sukcesu jest działanie z odpowiednim wyprzedzeniem i dokładne czytanie instrukcji" – podsumowuje przewodniczący jednej z obwodowych komisji wyborczych.
Głosowanie korespondencyjne w wyborach 2025 to szansa na aktywny udział w demokratycznym procesie dla wszystkich tych, którzy z różnych powodów nie mogą lub nie chcą głosować osobiście w lokalu wyborczym. Mamy nadzieję, że niniejszy przewodnik pomoże Ci skutecznie oddać głos i mieć swój udział w kształtowaniu przyszłości naszego kraju.